In de Wildcat Creek bij Manhattan, een studentenstadje op de weidse prairie van Kansas, bewoog iets. Vorige maand juni zagen inwoners twee Mississippi-alligators zwemmen in een stroompje dat beter bekend stond als thuishaven voor minder vervaarlijke reptielen, zoals kousenbandslangen en sierschildpadden.
Nader onderzoek wees uit dat een dief – die nog niet is gepakt – de alligators uit een plaatselijke dierenwinkel had gestolen en ze vervolgens in de beek had losgelaten. Verzorgers plaatsten een diervriendelijke val om de alligators te vangen, maar het vrouwtje – Pebbles – stierf nadat ze binnenin een van de vallen in het water viel. Het mannetje – Beauregard – wist tot eind juli op vrije voeten te blijven, totdat hij door een bouwvakker werd gevangen en aan de rechtmatige eigenaars van Manhattan Reptile World werd teruggegeven, zo blijkt uit mededelingen op de Facebook-pagina van de dierenwinkel.
De twee alligators worden nu met een vergunning van de staat Kansas in Manhattan Reptile World verzorgd, maar volgens de plaatselijke pers hadden ze daarvóór als illegale huisdieren rondgezwommen in een zwembad en een badkuip in Manhattan en Kansas City.
Het voorval (en vooral de vroegtijdige dood van het vrouwtje) benadrukt nog eens hoe problematisch het houden van Mississippi-alligators in de VS is en ook hoe onbekend dit fenomeen eigenlijk is. Volgens experts zijn de dieren alleen inheems in het zuidoosten van het land, niet in Kansas.
In de jaren vijftig was de Mississippi-alligator of Amerikaanse alligator bijna uitgestorven als gevolg van de jacht en het verlies aan habitat, maar dankzij milieumaatregelen had de populatie zich halverwege de jaren tachtig tot een gezond niveau hersteld. Deze reusachtige dieren, die meer dan 450 kilo kunnen wegen, leven in wetlands, rivieren, meren en moerassen, en voeden zich met vis, schildpadden, slangen en kleine zoogdieren.
Officiële cijfers over het aantal Mississippi-alligators dat als huisdier wordt gehouden, zijn er niet, maar sommige staten hebben wel schattingen gedaan. Zo gaat het in Michigan vermoedelijk om zo’n vijfhonderd exemplaren, en alleen al in de stad Phoenix, Arizona, om minstens vijftig; in Chicago worden elk jaar rond de vijftig van deze prehistorische reptielen aan de autoriteiten overgedragen.
In de afgelopen jaren zijn wildopzichters in de hele VS getuige van een toename van het aantal alligators dat in parken, beken en andere openbare ruimten wordt achtergelaten. In 2019 ontsnapten zes als huisdieren gehouden alligators in Detroit (één ervan werd doodgeschoten) en in augustus nam het Department of Game and Fish van de staat New Mexico een alligator in beslag bij een man in Santa Fe, die het dier tien jaar lang illegaal in zijn bezit had gehad.
Alligatorwetten
De regels voor het bezitten van een alligator verschillen van staat tot staat en van gemeente tot gemeente. Terwijl het houden van zo’n reptiel in Michigan legaal is, is het in delen van Detroit verboden. In andere staten, waaronder New Mexico, mogen alligators alleen met een vergunning als huisdier worden gehouden en in Arizona en de staat New York is het privébezit van de dieren verboden.
Dit soort regelgeving schrikt maar weinig verzamelaars af, die graag jonge alligatortjes (ter grootte van een handpalm) in hun bezit willen hebben. Een snelle zoektocht op het internet levert tientallen websites op waar juveniele alligators te koop worden aangeboden voor prijzen die variëren van 150 tot 15.000 dollar (voor een albino). De meeste van deze jonge reptielen zijn afkomstig van legale alligatorfokkerijen in het zuidoosten van de VS, die de dieren tegen groothandelsprijzen aan dierenwinkels verkopen.
De zwarte markt voor alligators is al lange tijd een “groot probleem,” zegt Matt Eschenbrenner, directeur dierenzorg en dierbehoud van de Great Plains Zoo en het Delbridge Museum of Natural History in Sioux Falls, South Dakota. Waarschijnlijk worden de meeste alligators in Florida gefokt, zegt Russ Johnson, voorzitter van de Phoenix Herpetological Society.
Florida kent strikte regels en inspecties voor het fokken van alligators, maar niet alle fokkerijen trekken zich daar iets van aan. In 2018 telde de staat 21 actieve alligatorfokkerijen die legaal huiden en vlees leverden. Maar deze officiële lijst bevat niet de namen van ongereguleerde bedrijven, die de dieren illegaal als huisdieren fokken.
Bottenbrekers
Volgens Johnson weten de meeste mensen die een alligator als huisdier bezitten niet wat ze te wachten staat als hun jonge reptiel volwassen wordt: Mississippi-alligators kunnen ruim vier meter lang worden en tachtig jaar oud worden. Naarmate het schattige baby-alligatortje steeds groter en onhandelbaarder wordt, zit de eigenaar met een probleem. “Het is niet zoals met een hond of kat, waarvan je genegenheid terugkrijgt,” zegt hij. “In het geval van een alligator heb je het feitelijk over een dinosauriër.”
Om hun prooi te kunnen vangen, zijn alligators uitgerust met sterke kaken waarin zo’n tachtig tanden zitten. Als alligators in gevangenschap niet genoeg te eten krijgen – een veel voorkomend probleem – kunnen ze in een zeer slecht humeur raken en gaan bijten. Deze dieren kunnen zonder probleem een menselijk bot doorbijten. “Het is niet de fout van de alligator,” zegt Johnson. “Het dier doet gewoon wat alligators doen.”
Ondervoeding komt vaak voor, omdat het voeren van een alligator zeer duur is. Een volwassen exemplaar heeft flinke porties nodig, zoals hele kippen of varkenskarkassen. Johnson vertelt dat hij in zijn opvangcentrum zo’n 150 dollar per maand per volwassen alligator kwijt is aan voer.
Alligators hebben ook een groot zwembad of grote vijver nodig om goed te gedijen. Een badkuip of kinderbadje – die door veel eigenaren worden gebruikt – is niet voldoende, zegt Eschenbrenner. Door de opwaartse kracht van het water wegen de ingewanden van een alligator in het water veel minder, dus als het water te ondiep is om de alligator te laten drijven, kan het dier last krijgen van het gewicht van zijn eigen ingewanden. Volgens Eschenbrenner voelen alligators zich in een flinke hoeveelheid water veilig en sereen, als in hun eigen milieu.
Ook de juiste temperatuur is belangrijk. Als dieren die inheems zijn in de Amerikaanse Southeast zijn alligators gewend aan warme tot zeer warme omstandigheden. Eigenaars moeten dan ook meerdere warmtelampen inzetten om de koudbloedige dieren op temperatuur te houden, aldus Eschenbrenner.
Gezondheidsproblemen
Omdat veel mensen hun alligator illegaal als huisdier houden, worden de dieren niet geregeld door een dierenarts onderzocht. Het gevolg is dat de reptielen soms jarenlang aan onopgemerkte klachten lijden.
Eschenbrenner herinnert zich een alligator die uit een huis in New Mexico werd gered en daar tien jaar lang in een kinderbadje was gehouden. Het dier was veel te dik maar als gevolg van de armzalige voeding niet volgroeid en had last van tandbederf, waardoor de onder- en bovenkaak niet meer op elkaar pasten en het dier zijn bek niet langer kon sluiten.
Veel alligators die als huisdier worden gehouden, krijgen zwakke botten als gevolg van hun slechte voeding, die soms bestaat uit hamburgers of kipfilet. Bij een alligator die in Arizona werd opgevangen, was het kalkgehalte van de botten zó laag dat zijn kaken “als van elastiek waren,” vertelt Johnson. Een ander exemplaar was dusdanig ondervoed dat hij zijn achterpoot brak toen hij aan zijn redders probeerde te ontkomen.
Ook onnatuurlijke ondergronden kunnen schadelijk zijn: bij een alligator die op een glazen balkon was opgegroeid, waren de botten vergroeid omdat ze zich niet goed hadden ontwikkeld.
Gezien de uitdagingen die het houden (en vooral gezond houden) van een alligator met zich meebrengt, verbaast het niet dat veel eigenaren hun exotische huisdier achterlaten of aan de autoriteiten overdragen als de zorg voor het dier te lastig wordt. In sommige gevallen doden ze hun huisdier, zegt Johnson.
Opvang voor alligators
Gelukkig zijn er mensen die het leven van achtergelaten alligators kunnen verlichten. Zo beschikt de Phoenix Herpetological Society in Arizona in zijn één hectare grote opvangcentrum over een natuurlijke en semi-wilde habitat voor vijftien geredde alligators – plus een aantal andere, eveneens achtergelaten, mishandelde of in beslag genomen reptielen. Op het terrein bevindt zich ook een kliniek en onderzoekscentrum voor reptielen. Het centrum probeert voor veel van de opgevangen dieren een permanent onderkomen te zoeken en stuurt ze vaak door naar andere Amerikaanse opvangcentra met een goede reputatie.
Maar volgens Eschenbrenner is de beste oplossing toch om een alligator gewoon niet als huisdier te houden. “Ik zou zo’n dier simpelweg nooit als huisdier nemen.”
Volgens hem kunnen liefhebbers van alligators op enige afstand van de grote reptielen genieten door ngo’s of een geaccrediteerde dierentuin te ondersteunen, waar deze dieren op de juiste manier en ten behoeve van het grote publiek worden verzorgd.
Wie een alligator als huisdier bezit, “doet onrecht aan dit dier,” zegt Eschenbrenner. “Je brengt het meer schade toe dan dat je ervoor zorgt.”
Dit artikel werd oorspronkelijk in het Engels gepubliceerd op NationalGeographic.com
